Ons kind kwam laatst thuis met een knutselwerk van school. In het kleuterklasje van juf Elly was dit zo gewoon dat het haast normaal was. Op de lagere school bij juf Esther werd het al bijzonder. Ons kind is niet zo’n knutselaar, hij doet wat nodig is maar houdt het (zodra aan het opdrachtje is voldaan) als de wiedeweerga voor gezien. Een zes scoren is genoeg, hoezo zou je je inspannen voor een acht? Op het voortgezet onderwijs realiseerde ik me ineens dat ik nooit meer een kerstbal van een eierdoos, een lichtjeskrans van boterhamzakjes of gefiguurzaagde kerstboom hoef te verwachten. Elke leeftijd heeft zijn charme. Vandaar dat ik bloednieuwsgierig werd toen hij meldde dat hij ‘wat gemaakt had op school’. Graaiend in zijn rugtas, tussen de boeken en broodtrommel werd iets tevoorschijn getoverd. ‘We moesten een dier kleien’ was zijn nuchtere aankondiging. Ik smolt bij de aanblik van een roodgeverfd nijlpaard. Wat was ie zoet en vooral; zo goed gelukt! Alle verhoudingen klopten, oké; de kleur sloeg nergens op maar wat was ie geweldig. Ons kind begreep niet waar ik zo vrolijk van werd en al helemaal niet waarom ik het beest een mooi plekje gaf in onze kast.
Na een jaar lang afstoffen (en oppassen dat ie niet valt en breekt) en heen en weer verplaatsen in de woonkamer, vindt mijn lief het mooi geweest. Eén keer in de zoveel tijd moet de bezem door mijn verzamelwoede en wordt hier schoon schip gemaakt. Prikborden worden leeggemaakt, tijdschriften weggegooid en spullen die bewaard moeten blijven worden opgeborgen. Het liefst daar waar je ze niet meer kunt zien; dus in een kast of op zolder. De kastjes van mijn lief zijn keurig (daar geen enkele behoefte aan bewaren), die van mij puilen uit door herinneringen en leuke hebbedingetjes. Zo kwam het dat ik het rode nijlpaard van ons kind naast de zoldertrap aantrof, klaargezet om te verplaatsen naar ons opslaghok in de nok.
Zo blij als ik werd bij de ontvangst ervan, zo treurig werd ik van de aangekondigde verwijdering uit het zicht. Vasthouden aan herinneringen, ik zou willen dat ik er eens vanaf kwam. Het nijlpaard doet me denken aan de tijd dat ons kind nog een ukkepukkie was. Ondanks zijn gebrek aan knutselzin, bleef mijn vader altijd alles uit de kast trekken om hem enthousiast te krijgen. Heel vaak als hij bij opa en oma was werd er getekend, gezaagd, geverfd en/of gekleid. Toen ik klein was ging mijn hart sneller kloppen van het materiaal dat mijn ouders in huis hadden. Alle kleuren stiften, potloden, verf, papier in alle maten, lijm, schildersdoeken, penselen en inderdaad ook klei. Ons kind vond het wel aardig maar verder deed het hem niet veel.
Elke keer als mijn vader wilde beginnen aan een nieuw beeld, maakte hij vooraf een modelletje van klei. Je begint natuurlijk niet lukraak te hakken in een stuk hout of marmer als je niet kunt visualiseren hoe het eindresultaat moet worden. Iets wat je eraf gebikt hebt, kun je er namelijk niet meer aanlijmen. Als zijn kleimodelletje klaar was, werd het op een schijfje gezet dat rondgedraaid kon worden. Pas dan kon het echte werk beginnen. Zijn werkruimtes staan vol met kleimodelletjes. Ons ukkepukkie kwam graag bij opa en oma en liet zich soms door mijn vader overhalen om ook iets te kleien. Tenminste, dat was zijn plan. In werkelijkheid eindigde het meestal dat ons kind opa opdracht gaf tot het fabriceren van een ingewikkeld beest. Bij andere kindjes zie ik meestal poesjes of hondjes, nee, ons kind bestelde een Dinosaurus (type Tyrex met punten op zijn rug) of een krokodil. Zijn bijdrage eraan was dan een likje verf aanbrengen en ons trots het eindresultaat laten zien, dat wel. Kan me niet herinneren dat die beestjes nog ergens liggen. Tijdens het vervoer naar huis was vaak al een staart of poot afgebroken en zijn ze daardoor uiteindelijk in de prullenbak beland. Ja, ik werk eraan om dingen los te laten. Ben inderdaad al zover dat ik redelijk afstand kan doen van dingen die kapot zijn.
Maar van het nijlpaard word ik vrolijk. Het herinnert me aan de kleutertijd van ons kind, aan mijn vader, maar ook aan het nijlpaard Tanja uit Artis. Dat arme beest dat mijn naam droeg intrigeerde me bij elk bezoek. Als het voedertijd was ging de bek open en keek ik met open mond hoe er hele broden en kroppen sla ingeworpen werden. Het eetgedrag zit ‘m misschien in de naam? Gelukkig is mijn behuizing wel wat ruimer dan het treurige ‘bassin’ waarin Tanja dobberde. In het boek dat ik heb over Tanja het nijlpaard staat dat ze op eerste kerstdag 2009 is overleden. Ze is 49 geworden en verbleef haar hele leven in Artis. Toen we er een paar jaar geleden waren, stond ik weer bij het bassin, het is er nog. In verhouding tot Tanja leek het wel een schoenendoos, zo klein. Dit keer stond ik niet met open mond maar wel even stil bij de trieste aanblik.
Ik heb het nijlpaard weggepakt bij de zoldertrap, hij staat nu in de slaapkamer. Op het bankje langs de muur naast mijn bed. Zo word ik elke dag wakker met een vrolijke herinnering. Mijn lief kent mijn nukken inmiddels, ze laat het erbij.
De kleimodelletjes van mijn vader staan nog steeds in zijn werkruimtes. De beelden die eruit voortgekomen zijn, zijn veelal bij nieuwe eigenaren. Soms kregen ze het kleimodelletje erbij. Van de week kreeg ik het kleimodelletje van ons beeld dat we van hem hebben. Het stond al die tijd nog bij haar thuis. Iedereen zegt dat we op elkaar lijken, en dan doelen ze alleen nog maar op het uiterlijk.